شرح مقاله

نکاتی در خصوص آزمایش سدیمان
tools Erythrocyte sedimentation rate
آزمایش ESR  یا همان سرعت رسوب گلبول های قرمز یک آزمایش بسیار متداول است ، ولی هیچ گاه این آزمایش یک آزمایش اختصاصی نبوده و به عبارت بهتر نه تنها نتایج طبیعی منتفی کننده حالت التهابی و عفونی نمی باشد بلکه از روی مقادیر بالای آن نیز نمی توان بیماری خاصی را شناسایی کرد . فی المثل در بیماری های بسیار گسترده ای میزان آزمایش سدیمانتاسیون  افزایش می یابد مانند سکته قلبی ، سل ،  بد خیمی ،آنمی مگالوبلاستیک ، سیروز کبدی و بسیاری از بیماری های دیگر ، که هیچ ارتباطی با یک دیگر ندارند . از سوی دیگر حالت فیزیولوژیک متعددی نیز بروی میزان بدست آمده از این آزمایش موثر است به طور مثال در بانوان باردار میزان سدیمانتاسیون ، بدون آنکه هیچ گونه ضایعه پاتولوژیکی در میان باشد افزایش قاطعی می یابد، بنابراین هیچ گاه از روی یک افزایش میزان سدیمانتاسیون ، پزشک قادر به تشخیص بیماری نخواهد بود ، مگر آنکه توام با علائم بالینی و آزمایشات پاراکلینیک دیگری باشد .
فاکتور های موثر بر آزمایش ESR  را می توان به دو دسته تقسیم کرد  :
1) فاکتور های پلاسمائی
2) فاکتور های اریتروسمی
فاکتو های پلاسمائی موثر بروی آزمایش ESR :  بالا بودن مقادیر پروتئین های زیر در پلاسما موجب بیشتر شدن سرعت سقوط یاخته های سرخ و در نتیجه افزایش نتایج آزمایش سدیمانتاسیون می گردد .
الف ) فیبرینوژن : بالا بودن میزان این پروتئین در پلاسما بیشترین اثر را در افزایش میزان نتیجه آزمایش ESR دارد .
ب ) به ترتیب افزایش گلبول هایγβ αنیز بروی افزایش سرعت یاخته های سرخ (هر چند نه به شدت فیبرینوژن ) موثر می باشند .هر چند هیچ ارتباط  مطلقی ما بین ESR و پروتئین های مختلف پلاسما به جز موارد بالا یافت نشده است ولی به نظر می رسد که میزان آلبومین و مقادیر ESR با هم نسبت عکس داشته باشند که پاره ای از محققان علت این یافته را کاهش نسبی گلبولین ها در واحد حجم ، بعلت افزایش آلبومین ذکر نموده اند .گلیکوپروتئین های غیر اختصاصی مانند CRP  نیز موجب تسهیل ایجاد شدن رولو و در نتیجه افزایش مقادیر سدیمانتاسیون می گردند . از چربی ها، لسیتین موجب کاهش و کلسترول باعث افزایش مقادیر ESR می گردند .
  دوازدهم آذر ١٤٠١ ساعت ١٣:٢٣ نظرات[0]
 
به طور کلی از آنجائیکه در التهابات و عفونت ها ، مقادیر پروتئین های فاز حاد (CRP ، فیبرینوژن و..)و گاماگلوبولین افزایش می یابد از آزمایش سدیمانتاسیون بعنوان شاخص و نشان دهنده وجود یا عدم وجود التهاب و عفونت در بیماران استفاده می شود، ولی باید توجه داشت که این رابطه هیچ گاه صد در صد صادق نبوده و نمی توان بدون تردید اعلام نمود که هر گونه التهاب یا عفونتی موجب بالا رفتن میزان سدیمانتاسیون می شود .در صورتیکه ازدیاد پروتئین های پلاسما موجب افزایش ویسکوزیته و غلظت پلاسما شود ، میزان سدیمانتاسیون کاهش کاذب را نشان می دهد.فی المثل در حالیکه آنتی بادی های کلاس IGM در بین گاماگلوبولین ها ، بیشتر از بقیه موجب ایجاد شدن رولو ، افزایش سرعت رسوب یاخته های سرخ و افزایش میزان سدیمانتاسیون می گردد ولی در صورت افزایش بیش از حد آن ، ایجاد ماکروگلوبولینمی و افزایش غلظت پلاسما می گردد که اثری منفی در افزایش میزان سدیمانتاسیون را دارا است .
افزایش فی المثل IGM  ممکن است بحدی موجب افزایش ویسکوزیته گردد که با وجود کاهش بسیار شدید پتانسیل زتا و اتصال یاخته ها به یک دیگر ، باز سرعت رسوب یاخته های سرخ به آن حدی که منتظر آن هستیم نرسد و در حالی که بیمار گرفتار عفونت و یا التهاب بسیار شدیدی است ، نتایج سدیمانتاسیون ولی چندان با علائم بالین هم خوانی نداشته باشد . این حالت را در بیماری تب مالت مشاهده می کنیم .

2) فاکتور های اریتروسمی موثر بروی آزمایش ESR
از انجائیکه کم شدن تعداد یاخته های سرخ در واحد حجم ، به معنای افزایش پروتئین های پلاسما در همان حجم است ، واضح است که میزان اتصال مولکول های پروتئینی به هر یاخته افزایش یافته و چون این حالت موجب ایجاد شدن بیشتر حالت رولو می گردد ، معمولا در اکثر موارد کم خونی (Anemia ) شاهده افزایش نتایج سدیمانتاسیون می باشیم ، بدون آنکه بیمار گرفتار التهاب یا عفونتی بوده باشد .به عبارت بهتر بدون آنکه تغییری در کل میزان پروتئین های پلاسما رخ دهد ، بعلت افزایش نسبی مقادیر آنها در مقایسه با تعداد یاخته های سرخ ، نتیجه آزمایش سدیمانتاسیون افزایش خواهد یافت هر چند که میزان این افزایش همیشه ثابت نیست .
فی المثل در آنمی میکروسیتوز ، به دلیل بهم خوردن  نسبت سطح به حجم ، توده رولو ایجاد شده، حجم کمتری داشته ، کمتر سقوط کرده و در نتیجه میزان افزایش نتایج ESR به دلیل آنمی در مقایسه با مقدار کم خونی (یا در مقایسه با مقادیر هموگلوبین و هماتوکریت ) بیمار چندان بالا نخواهد بود .برعکس در آنمی ماکروسیتوز نسبت سطح به حجم شدیدا کاهش یافته و توده رولو ایجاد شده بزرگتر بوده و بالطبع میزان سقوط یاخته ها و در نتیجه میزان افزایش ESR  ، به دلیل آنمی در مقایسه با مقدار کم خونی ( یا در مقایسه با مقادیر هموگلوبین و هماتوکریت )بیمار بسیار بالا خواهد بود .
واضح است در پلی سیتمی بعلت کاهش نسبی میزان پروتئین های پلاسما و تراکم یاخته ها نتایج ESR کاهش دارد .
نکاتی در مورد آزمایش ESR
* از انجائیکه درجه حرارت محیط بروی پروتئین های پلاسما اثر گذاشته و موجب تغییر ساختمان فضائی مولکول های آنها می گردد ، تاخیر در انجام آزمایش ESR  به مدت بیشتر از 2 ساعت از زمان خونگیری بخصوص در فصل گرما ، موجب خطای مشخصی در ازمایش می شود ، مگر آنکه نمونه در یخچال 4 درجه سانتی گراد نگهداری شود که در این صورت تا6 ساعت مجاز به تاخیر در انجام آزمایش می باشیم .

* در زمان حاملگی میزان سدیمانتاسیون از 10 الی 12 هفتگی به بعد بالا رفته و تا 3 الی 4 هفته بعد از وضع حمل نیز بالا می ماند که علت این مسئله را عمدتا رقیق شدن خون در زمان حاملگی ذکر نموده اند .



كليه حقوق اين اثر متعلق بهhttps://www.razineekazma.irميباشد.
هرگونه تقليد و نقل مطالب بدون ذكر منبع ممنوع می باشد.

location
رشت چهار راه میکائیل خیابان امام خیابان حسام پلاک 94
mail
info@razineekazma.ir